Viooltjes en poep

We kunnen niet leven zonder dualiteit, maar kunnen ons wel oefenen in het zoeken naar het mens-zijn in de ander, naar wat we ten diepste gemeen hebben achter onze verschillen. Luisteren, compassie en het reiken voorbij onze idealen kan leiden tot een middenweg naar een nieuwe toekomst.

Wat ruikt dat kind toch lekker, zeg ik tegen mijn schoonzus terwijl ik mijn neus begraaf in het nekje van haar anderhalf jaar oude dochtertje. ‘Ja’, lacht ze, ‘dat kind heeft totaal geen stress en dan ruik je zo. Viooltjes… en poep!’

Poeplucht is gelukkig nergens te bekennen. Dus ik zet haar in de kinderstoel, waar ze met vlakke hand stukjes brood met appelstroop naar binnen werkt. Wat is ze lief zo. Jazeker, maar ze kan ook lastig zijn en slurpt tijd van twee ouders die toch al keihard werken. We hebben het zo vaak over ‘onvoorwaardelijk liefhebben’. Maar oh wee, als ons kind niet slaapt op het tijdstip dat we normaliter eindelijk even vrij hebben om de rotzooi op te ruimen of dat boek te pakken dat al zo lang ligt te wachten. Als we gedrag zien dat niet gewenst is, of als er gedrag ontbreekt dat we, gelet op hun ontwikkelingsstadium, zouden moeten zien. Ook jong al zijn onze kinderen onderhevig aan voorwaardelijkheid. We vinden ze lief als ze gehoorzamen en straffen ze als ze zich misdragen. Daar kom je als opvoeder niet onderuit. Wie zijn kind niet leert te luisteren naar ‘nee’, loopt het risico dat het de straat op rent en onder een bus komt.

De waarheid
We groeien dus op met bevestiging en geboden, met wat wel mag en niet mag, vaak helaas gekoppeld aan het gevoel lief of niet lief te zijn. Het onderscheid tussen goed en kwaad zit als het ware in ons DNA. Daarbij zijn we begenadigd met de hebbelijkheid om te geloven dat onze visie op zaken de juiste visie is. We maken van onze waarheid maar al te graag dé waarheid. Nu nog zit mijn nichtje rustig te wachten op het volgende broodje, ook als degene die ze aanreikt even wegloopt. Snel genoeg zal zij wegen vinden om duidelijk te maken dat dat volgende stukje wel nú moet komen. Maar goed dat mijn schoonzus en zij een gedeeld belang hebben; haar gevulde buikje.

Ik kijk naar Trump die uit alle macht alsnog probeert de overwinning van de verkiezing op te eisen en moet mijn uiterste best doen om mijn woede te bedwingen. Alsof die enige zin zou hebben. Mijn waarheid is dat de wereld en de mensheid het best floreren als we zorgen dat iederéén een gevuld buikje krijgt. Die mogelijkheid hebben we. Het kan, nú, mits we herverdelen. Het wordt alleen zo lastig als sommige buikjes nooit verzadigd lijken te kunnen worden.

Gedeelde visie
Interimmanager, coach en adviseur Ivo Valkenburg pleit in zijn inspirerende boek Niet gezwicht voor de wereld voor een ‘middenweg’. Een weg die we gezamenlijk kunnen vinden als we onze visie op wat perfect is, onze idealen loslaten en gaan voor wat voor allen ‘het meeste ertoe doet’. Ik denk dat we dat hard nodig hebben. Het wijst ons de mogelijkheid te zoeken naar wat we delen, naar ons mens-zijn achter ons eigen ‘fout’ en ‘correct’. Ons ‘goed’ wordt beduidend minder geweldig als we ons realiseren dat het vooral óns goed is. De westerse waterleiding aangelegd in een ontwikkelingsland veroorzaakt dat de straatarme bevolking moet gaan betalen voor water. We kunnen ons goed niet opleggen en zullen meer moeten gaan luisteren. Voor mij dus de vraag, hoe zou ik ooit met een Trump tot een common ground kunnen komen?

Gelukkig zijn
Een van de changemakers die Valkenburg in zijn boek beschrijft, Li An Phoa, vindt die gemeenschappelijke grond op onnavolgbare wijze. De wetenschapper en oprichter van Drinkable Rivers heeft in 2018 de Maas afgewandeld, van de bron in Frankrijk tot de monding in de Noordzee. Haar doel is het schoon en gezond maken van rivieren, zó schoon dat ze weer drinkbaar zijn. In het stroomgebied in Frankrijk, België en Nederland heeft zij gesproken met burgers, burgemeesters en bedrijven. NPO2 zond een driedelige documentaire Drinkbare Maas uit over deze 1000 kilometer lange voettocht. Haar wapen? Zonder oordeel informeren naar wat mensen met hun rivier hebben, en wat ze er graag mee zouden willen doen. Ze spreekt ze aan op hun mens-zijn en zet ze in beweging. In haar houding laat ze voelen wat we eigenlijk allemaal wel weten: wat we altijd met elkaar gemeen hebben is dat we gelukkig willen zijn.

Youtopia
Ook Anabella Meijer zoekt naar gemeenschappelijkheid achter de verschillen. De visueel consultant, spreker en schrijver (Eerste hulp bij klimaatverandering) vraagt aan gelijk- en anders-dan-zijzelf-denkenden hoe zij hun land, hun Youtopia in zouden richten als zij de leider zouden zijn en het voor het zeggen hadden. Haar vragen en interviewtechniek creëren openheid waarin mensen met hun dromen komen. Wat opvalt is dat de wensen van de geïnterviewden ondanks de verscheidenheid in leeftijd, achtergrond en politieke voorkeur op elkaar lijken. Mensen worden gelukkig van groen, goede relaties en genoeg vrije tijd.

Compassie
Dit besef alleen al maakt gelukkig, want daar hebben we zoveel minder voor nodig dan het kopen van steeds meer en mooiere spullen en het vechten over wat goed of fout is. Het vraagt van ons dat we begrip opbrengen, luisteren, doorvragen en compassie voelen. Allereerst compassie voor onszelf, inclusief al onze goede en minder fraaie trekjes. Inclusief onze ambivalenties en het gevecht voor onze waarheden, voor mij Valkenburg’s middenweg. Dat ik daarmee eigenlijk ook een ideaal nastreef, zij me vergeven. Het lijkt de meest voor de hand liggende oplossing in de richting van het delen van belangen. Als we daarmee ook het belang van de aarde dienen, kan dat niet verkeerd zijn.

Toegegeven, het liefst zou ik het ‘kwaad’ uit willen bannen, maar het besef dat we het nodig hebben om het ‘goede’ überhaupt te kunnen onderscheiden, dringt zich steeds meer aan me op. Ik ga voor ‘meer goed’ en ruik het liefst viooltjes, maar als ik kijk naar mijn nichtje, mag haar poep er ook zijn.

Foto: Gerd Altmann via Pixabay

Mariska van Doorn